Izotretynoina - skutki uboczne leku na trądzik

Izotek skutki uboczne fot. Adobe Stock, fizkes
Izotretynoinę (np. Izotek, Curacne, Aknenormin) zalicza się do pochodnych witaminy A i stosuje w leczeniu trądziku. Jej skuteczność przyćmiewa jednak wiele skutków ubocznych, które mogą wystąpić podczas kuracji. Czy izotretynoina jest niebezpieczna dla organizmu? Jakie problemy może wywołać?
/ 07.12.2022 09:10
Izotek skutki uboczne fot. Adobe Stock, fizkes

Spis treści:

  1. Czym jest izotretynoina?
  2. Izotretynoina - fizyczne skutki uboczne
  3. Izotretynoina - skutki uboczne dotyczące psychiki
  4. Czy izotretynoina niszczy wątrobę?
  5. Izotretynoina a układ kostny
  6. Izotretynoina a układ moczowy
  7. Izotretynoina - przeciwwskazania

Czym jest izotretynoina?

Izotretynoinę zaliczamy do pochodnych związków witaminy A, do retinoidów. Jest to substancja stosowana w leczeniu różnych odmian trądziku. Jest uważana za najskuteczniejszy lek na jego ciężkie odmiany. Wskazaniami do stosowania są:

  • trądzik guzkowy, skupiony, cystowy,
  • trądzik z ryzykiem powstania blizn,
  • trądzik niepoddający się leczeniu antybiotykiem.

Dokładny mechanizm działania izotretynoiny nie jest znany, jednak wiadomo, że lek zmniejsza gruczoły łojowe, działa przeciwzapalnie, hamuje wydzielanie łoju i rozwój bakterii z grupy Propionibacterium acnes, które przyczyniają się do rozwoju trądziku. 

Kuracja przeciwtrądzikowa z zastosowaniem izotretynoiny trwa 16-24 tygodni. Lek jest dostępny wyłącznie na receptę. 

W niniejszym artykule poruszono możliwy szkodliwy wpływ izotretynoiny na organizm człowieka.

Izotretynoina - fizyczne skutki uboczne

Podczas doustnego leczenia izotretynoiną (np.Izotekiem) pacjent podpisuje oświadczenie, że m.in. został poinformowany o możliwych skutkach ubocznych terapiiJednym z nich jest teratogenność, czyli powodowanie wad rozwojowych płodu.

Skutki uboczne, które pojawiają się często przy kuracji izotretynoiną, to m.in.:

  • suchość ust – podczas leczenia konieczne jest stosowanie pomadek ochronnych,
  • suchość oczu – wrażliwość na światło dzienne oraz pogorszenie się widzenia w nocy,
  • krwawienie z nosa,
  • wrażliwość skóry na promieniowanie UV – w trakcie kuracji zabronione jest opalanie się na słońcu oraz korzystanie z solarium; w przypadku gdy dana osoba zmuszona jest przebywać na słońcu, musi używać kremów ochronnych z wysokim filtrem UV,
  • wypadanie i łamanie się włosów – ważna jest pielęgnacja włosów odpowiednimi szamponami,
  • wysypka skórna,
  • ból głowy,
  • bóle mięśniowe,
  • bóle stawów,
  • ból pleców,
  • świąd, 
  • zaburzenia różnych parametrów w badaniach laboratoryjnych, np. zwiększenie stężenia glukozy we krwi, obniżenie liczby neutrofilów, może pojawić się niedokrwistość, zwiększenie aktywności aminotransferaz i inne nieprawidłowości. 

Większość działań niepożądanych ustępuje w trakcie leczenia lub po jego zakończeniu. 

Izotretynoina - skutki uboczne dotyczące psychiki

Przyjmowanie izotretynoiny może wiązać się z występowaniem skutków ubocznych dotyczących psychiki. Mogą pojawić się:

  • zmiany nastroju,
  • smutek,
  • agresja,
  • osłabienie,
  • brak motywacji,
  • senność,
  • depresja,
  • lęk.

Czy izotretynoina niszczy wątrobę lub inne narządy?

Izotretynoina może obciążać pracę wątroby. Szacuje się, że ok. 15% osób przyjmujących lek ma nieprawidłowości w próbach wątrobowych. Przypadki uszkodzenia wątroby spowodowane izotretynoiną są bardzo rzadkie. Na ogół są to zapalenia wątroby z minimalnymi objawami lub bez objawów. Nie ma doniesień o ciężkim uszkodzeniu tego narządu w wyniku stosowania leku, co może wynikać też z tego, że pacjenci podlegają kontroli czynności wątroby podczas kuracji, a w razie zagrożenia lek jest wcześniej odstawiany. 

Osoby, które mają przewlekłą chorobę wątroby lub nadużywają alkoholu, nie powinny stosować izotretynoiny. Przed kuracją, w jej trakcie i po niej należy kontrolować czynność wątroby poprzez zalecone badania laboratoryjne. 

Co 2-3 miesiące należy kontrolować poziom enzymów wątrobowych, tj:

  • ALT (aminotransferaza alaninowa),
  • AST (aminotransferaza asparaginowa).

Do badań kontrolnych należy również zaliczyć poziom cholesterolu i trójglicerydów.

Podczas leczenia zabronione jest spożywanie alkoholu.

Poza obciążeniem wątroby dochodzi też do częstych dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Mogą pojawić się bóle brzucha oraz „przelewanie się” w jelitach, zaparcia, biegunki.

Pacjenci, którzy mają zdiagnozowaną cukrzycę, muszą zachować ostrożność, ponieważ lek zwiększa poziom cukru.

Izotretynoina a układ kostny

Izotretynoina stosowana długotrwale ma niekorzystny wpływ na kości. Może powodować przerosty i inne zmiany kostne. W badaniach na zwierzętach lek wykazywał silne działanie osteoporotyczne, co oznacza, że zwiększał ryzyko złamań (u ludzi to działanie okazywało się łagodniejsze).

Taki efekt wynika z negatywnego wpływu izotretynoiny na działanie witaminy D. Dlatego przed kuracją zaleca się unormowanie poziomu tej witaminy (u większości z nas występuje jej niedobór). Kiedy lekarz przepisał duże dawki izotretynoiny, stężenie witaminy D powinno być również kontrolowane podczas terapii. 

W trakcie kuracji można zaobserwować częste bóle pleców, kłucia w klatce piersiowej. Pojawiają się też bóle mięśni. Spowodowane jest to zwiększeniem kinazy kreatynowej w surowicy. Szczególnie dotyczy to osób uprawiających intensywny wysiłek fizyczny. 

Osoby, które uprawiają sport, powinny zmniejszyć swoją aktywność podczas przyjmowania leku. 

Izotretynoina a układ moczowy

Izotretynoina może powodować stany zapalne w obrębie układu moczowego. Do częstych skutków ubocznych stosowania tego leku należą również krwiomocz oraz białkomocz.

Leczenie izotretynoiną należy podejmować tylko i wyłącznie pod opieką lekarza i zgodnie z jego zaleceniami. Przed podjęciem decyzji o leczeniu tym lekiem należy spróbować kuracji antybiotykiem oraz maściami do leczenia miejscowego.

Izotretynoina - przeciwwskazania

Przeciwwskazaniami do stosowania izotretynoiny są:

  • ciąża,
  • podejrzenie ciąży lub możliwość zajścia w ciążę,
  • karmienie piersią,
  • uczulenie na izotretynoinę, orzeszki ziemne, soję lub którykolwiek ze składników leku,
  • choroby wątroby,
  • bardzo duże stężenie lipidów we krwi (np. wysokie stężenie cholesterolu lub trójglicerydów),
  • bardzo duże stężenie witaminy A w organizmie (hiperwitaminoza A),
  • leczenie tetracyklinami (antybiotyk stosowany m.in. w leczeniu trądziku).

Wykorzystano fragmenty artykułu Krzysztofa Mikiecika, którego treść została pierwotnie opublikowana 12.02.2014.

Źródła:
V. Paredes-Bhushan i inni, Isotretinoin induced urethritis: A case report & review of the literature, Urology Case Reports, doi: 10.1016/j.eucr.2019.101109,
LiverTox: Clinical and Research Information on Drug-Induced Liver Injury [Internet]. Bethesda (MD): National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases; 2012-. Isotretinoin. [Updated 2020 Nov 10], https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK547857/,
B. Miziołek i inni, Bezpieczeństwo leczenia izotretynoiną u pacjentów ze złamaniami kości, doi: 10.5114/ada.2019.82822.

Czytaj także:
Trądzik dorosłych - przyczyny i skuteczne leczenie
Picie mleka może powodować trądzik. Jakie mleko wybrać przy problemach z cerą?
Trądzik a hormony (trądzik hormonalny) – jakie badania zrobić?

Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!

Redakcja poleca

REKLAMA